Heb jij een ingewikkelde relatie met eten?

Hoe komt dat en is er iets aan te doen?

Gepubliceerd op: 06 maart 2015

Veel vrouwen hebben een gecompliceerde relatie met eten. Ze zijn er dol op, ze verfoeien het, ze kennen van elk voedingsmiddel het aantal calorieën en koolhydraten uit hun hoofd, zijn er de hele dag mee bezig. Vaak gaat een groot deel van de dag op aan gedachten over eten.

Gezond, ongezond, wel of niet nemen. Een onschuldig saucijzenbroodje kan zo omgeven worden door lust, strijd, genot, spijt en zelfhaat. En als je er vervolgens toch voor bezwijkt, vraag je je af waarom je niet sterker was. Herken je dat?

Wetenschappelijke studie

Even naar de achtergrond, hoe het eigenlijk komt. Volgens een studie in het wetenschappelijke tijdschrift Physiology & Behaviour is 45 procent van onze voedselvoorkeuren genetisch vastgelegd. Zo verschilt het aantal smaakpapillen per persoon en kan de een meer en beter proeven dan de ander. Dit bepaalt of je sterke voorkeuren of afkeuren hebt op het gebied van eten. Ook gewenning speelt een rol: geen baby die bitter een fijne smaak vindt, maar later kun je wel tonic, zwarte koffie en bier leren waarderen – als je er vaak genoeg aan wordt blootgesteld.

Dat proces begint al in de baarmoeder. Dit blijkt uit een studie van het Monell Chemical Senses Center. Als vrouwen wortelsap dronken tijdens hun zwangerschap, had hun baby veel liever zijn pap gemixt met wortelsap dan baby’s van moeders die geen wortelsap hadden gedronken. Zachte, zoetige, vettige moedermelk en babyvoeding zijn daarnaast de eerste versie van menselijk comfort food: een smeuïg stamppotje of pastagerecht is de volwassen variant en wekt hetzelfde troostende en bevredigende gevoel op.

Wat je thuis kreeg

Hoewel een groot deel van wat je graag eet, wordt bepaald door biologie, is een nog groter deel – 55 procent volgens het Physiology & Behaviour-onderzoek – aangeleerd. Je smaak is bepaald door wat je ouders graag aten en dus ook jou te eten gaven. Mocht je vroeger bijvoorbeeld geen toetje of tv kijken als je je groenten niet opat, dan is de kans reëel dat groenten eten nog altijd als straf voelt. Het tempo waarin je ouders aten is ook een voorbeeld, of als ze overal zout over strooiden, of als er geen of twee koekjes bij de thee werden genomen; het bepaalt voor een groot deel je relatie met eten als volwassene.

Eten, nu meteen, en tot je meer dan genoeg hebt!

Eetemoties zijn ook cultureel bepaald. In het westen is momenteel slank het ideaal. Iets wat voor niet veel mensen is weggelegd: de meeste vrouwen hebben aanleg om vet op te slaan. Ons lichaam is namelijk dol op voorraadjes aanleggen voor barre tijden – dat er hier geen schaarste is, interesseert je lichaam niet. De overweldigende overvloed en keuze in eten die er nu is, bestaat nog maar vijftig jaar, en het lichaam is niet in staat de voorgeprogrammeerde vrees voor honger in zo’n korte tijd bij te stellen.

Dus als het iets lekkers ziet, slaat het onmiddellijk neurologisch en hormonaal aan. En dan kun je rationeel nog zo goed weten dat je gezond, gevarieerd en vooral matig moet eten, je innerlijke oervrouw zegt vrij dwingend: ‘Eten, nu meteen, en tot je meer dan genoeg hebt.’

Leren genieten van eten

Hoe kunnen we voorkomen dat ons verlangen naar zoet en vet eten leidt tot overgewicht? De weg van wilskracht en discipline blijkt voor veel mensen niet de beste route. Een betere strategie is leren genieten van eten, aldus gedragswetenschapper Annette Aarts. Want als je meer geniet, eet je minder.

Veel mensen staan zichzelf niet toe te genieten van eten. Zij gaan met eten om vanuit hun ‘strafsysteem’. Afvallen met de focus op het tellen van calorieën is een miskenning van de werking van ons lichaam. Dat telt namelijk geen calorieën, maar waardeert genot. Als we bewust genieten van eten, neemt de behoefte om meer te eten vanzelf af. Door te genieten, produceren onze hersenen dopaminen en endorfinen, waardoor we ons prettig en behaaglijk voelen.

De kunst is om te stoppen met eten als je niet meer geniet.

En toch zijn de meeste afvalprogramma’s gebaseerd op straffen

Veel programma’s om gewicht te verliezen zijn gebaseerd op het strafsysteem. De natuurlijke behoefte om vet en zoet te eten moet daarbij worden onderdrukt. Wat je wel mag eten, is echter vaak niet lekker en geeft geen voldoening. Denk aan shakes en maaltijdvervangers. Zo kan eten een obsessie worden. Afvallen vanuit het beloningssysteem heeft echter een grotere kans van slagen. Want als je mag eten wat je lekker vindt en geniet met al je zintuigen, doe je een positieve ervaring op. De aanmaak van dopamine en endorfine neemt dan toe, en daarmee je levensplezier.

De uitdaging is te leren om de eigen behoeften te (h)erkennen en hier invulling aan te geven: liefdevol te zijn voor zichzelf, minder moeten en meer mogen, dingen doen die energie geven in plaats van energie kosten. Ook kunnen voelen is een voorwaarde om te kunnen genieten. Veel mensen hebben in de loop van hun leven geleerd om de ratio boven het gevoel te stellen. Zij eten met hun hoofd in plaats van te luisteren naar de signalen van hun lichaam.

Emotie-eters eten hun gevoelens weg in plaats van ze te (h)erkennen. Voor hen is de uitdaging hun authentieke gevoelens te (h)erkennen, te leren voelen en te uiten. Als je je boosheid effectief kunt uiten, is er geen boosheid meer om weg te eten.

Vaak ligt aan eetgedrag een mix van gedragspatronen ten grondslag. Om een blijvende gedragsverandering te bereiken, is het van belang dat je bewust bent van de onderliggende gedragspatronen die jou beletten om te genieten. Op basis van deze bewustwording en een stimulerende professionele begeleiding kun je een positievere relatie met eten ontwikkelen. Én met jouzelf.

Bronnen

Physiology & Behaviour
Gedragswetenschapper Annette Aarts
Monell Chemical Senses Center
Bertine Lentink – Van der Velden, diëtiste Ladyline

 

De rol van de Ladyline personal coach

Wij begeleiden onze cliënten bij het bewustwordingsproces om te leren genieten en toch gezond af te vallen, zonder daarna weer aan te komen. Jou helpen met het ontwikkelen van nieuwe gedragspatronen, van binnenuit,  zonder ver- en geboden van buitenaf: van moeten naar mogen, van ontzeggen naar genieten. Alles mag, zo lang je bewust geniet van lekker eten, zonder teveel te willen eten.

Tags: eetgewoonte, koolhydraten, Mind Balance, personal coach